หน้าหนังสือทั้งหมด

ความสำคัญของกายคตาสติ
95
ความสำคัญของกายคตาสติ
อกุศลธรรมที่ยังไม่เกิด ย่อมไม่เกิดขึ้นได้เลยและอกุศลธรรมที่เกิดขึ้นแล้วย่อมละเสียได้ ฯลฯ” 1 ร่างกายนี้ถือเป็นสิ่งสำคัญที่คอยช่วยเหลือหรือทำให้จิตสามารถทำกิจกรรมต่าง ๆ ได้ แต่หากบุคคลไม่เข้าใจกายนี้อย่
ในธรรมะกล่าวถึงว่าอกุศลธรรมที่ยังไม่เกิดนั้นไม่สามารถเกิดขึ้นได้ และการเปิดเผยความจริงเกี่ยวกับร่างกายมีความสำคัญต่อการปฏิบัติเพื่อให้จิตเป็นอิสระจากการยึดมั่นในร่างกาย พระสัมมาสัมพุทธเจ้าจึงเสนอแนวทา
การศึกษาโกฏฐาสะในพุทธศาสนา
98
การศึกษาโกฏฐาสะในพุทธศาสนา
กิโลมก์ ปีหก ปปผาส์, อนุติ อนุตคุณ อุทริย์ กรีส มาถลุงค์, ปิตต์ เส มุห์ ปุพฺโพ โลหิต์ เสโท เมโท, อสุสุ วสา เขโฬ สิงฆาณิกา ลฬิกา มุตฺตนฺติ” แปลความว่า ในร่างกายเรานี้มีส่วนต่าง ๆ อยู่ คือ ผม ขน เล็บ ฟั
ในร่างกายมนุษย์ประกอบด้วยโกฏฐาสะ 32 ประการที่มีความสำคัญ เช่น ผม ขน เล็บ และอวัยวะภายใน ซึ่งการจำและพิจารณาทั้งหมดนี้อาจแบ่งออกเป็น 6 หมวดเพื่อให้ง่ายต่อการบริกรรม เริ่มตั้งแต่ตจปัญจกะจนถึงมุตตฉักกะ เ
การเจริญกัมมัฏฐานในพระพุทธศาสนา
126
การเจริญกัมมัฏฐานในพระพุทธศาสนา
มรรค ผล ก็จะบังเกิดต่อไป แล้วแต่การพิจารณานั้นๆ อนึ่ง พระอรรถกถาจารย์ได้กล่าวว่า ผู้ที่ได้สำเร็จเป็นพระอรหันต์จากการเจริญกายคตา สติกัมมัฏฐาน เพียงแต่อาศัยอุคคหโกสัลละ 7 ประการนี้มีมากมาย เท่าที่ได้กล่
เอกสารนี้เสนอการพิจารณาในมนสิการโกสัลละ 10 อย่างซึ่งต้องการให้ผู้ปฏิบัติระลึกถึงหลักการอย่างหนักแน่น ข้อปฏิบัติทั้งหมดต้องดำเนินการด้วยความระมัดระวังในขั้นตอนต่าง ๆ เพื่อให้การพิจารณาไม่คลาดเคลื่อนไปจ
การเจริญอานาปานสติและความหมาย
137
การเจริญอานาปานสติและความหมาย
“ภิกษุทั้งหลาย อานาปานสติสมาธินี้แล ที่บุคคลเจริญแล้ว ทำให้มากแล้ว ย่อมเป็น สภาพสงบ ประณีต สดชื่น เป็นธรรมเครื่องอยู่เป็นสุข และยังอกุศลธรรมชั่วร้ายที่เกิดขึ้นแล้วๆ ให้อันตรธานสงบไปโดยพลันเปรียบเสมือน
การเจริญอานาปานสติเป็นวิธีการที่สำคัญในการเข้าถึงความสงบภายใน โดยการตั้งสติอยู่ที่ลมหายใจเข้าและออก ซึ่งพระพุทธเจ้าทรงสอนให้ผู้ปฏิบัติหาโอกาสอยู่ในที่สงบ เพื่อทำความเข้าใจลมหายใจ ทั้งนี้จุดเด่นของการฝ
การเจริญอานาปานสติและเสนาสนะที่เหมาะสม
139
การเจริญอานาปานสติและเสนาสนะที่เหมาะสม
ทรงตรวจตราดูเสนาสนะที่เหมาะสมแก่ผู้ปฏิบัติเป็นอย่างดีแล้ว จึงได้ชี้บอกว่าควรเจริญกัมมัฏ ฐานในที่นั้นที่นี้ เมื่อทำตามที่พระองค์แนะนำแล้ว ได้บรรลุอริยผลตามลำดับ จนกระทั่งเป็น พระอรหันต์แล้ว สักการะอันใ
ทรงตรวจตราเสนาสนะเพื่อการปฏิบัติธรรมอย่างเหมาะสม โดยเฉพาะในการเจริญอานาปานสติช่วงฤดูต่างๆ อธิบายถึงท่านั่งที่ถูกต้องและการตั้งสติระลึกลมหายใจทั้งยาวและสั้น โดยการทำเช่นนี้ทำให้ผู้ปฏิบัติสามารถบรรลุอริ
ความเป็นมาของอุปสมานุสติ
151
ความเป็นมาของอุปสมานุสติ
5.8 ความเป็นมาของอุปสมานุสติ อุปสมานุสติไม่ปรากฏเป็นเอกเทศในพระไตรปิฎกนอกจากจะปรากฏอยู่ในรายชื่อ ที่ท่านให้ไว้ในฌานวรรค ในอังคุตตรนิกาย แต่ในคัมภีร์วิสุทธิมรรค ท่านกล่าวว่าเป็นอารมณ์ ของสมาธิ และวางอุ
บทความนี้กล่าวถึงความเป็นมาของอุปสมานุสติในพระไตรปิฎก โดยมีการอธิบายว่าอุปสมานุสติไม่ได้เป็นเอกเทศ แต่มีความเชื่อมโยงกับฌานวรรคและอานาปานสติ อุปสมานุสติเป็นกรรมฐานสำหรับพระสาวกที่มีสติปัญญา และทำให้เข
การเจริญอสุภกัมมัฏฐาน
23
การเจริญอสุภกัมมัฏฐาน
การเจริญอสุภกัมมัฏฐานเป็นไปได้ทั้งในแง่สมถกัมมัฏฐานและวิปัสสนากัมมัฏฐาน หากเจริญในแง่สมถะก็ให้เห็นความเป็นสิ่งที่น่าเกลียดไม่สวยงามปฏิบัติแล้วทำให้ฌานเกิดขึ้นได้ ส่วนในแง่วิปัสสนาให้พิจารณาความเป็นอนิ
การเจริญอสุภกัมมัฏฐาน เป็นการปฏิบัติที่ส่งเสริมความเข้าใจในธรรมชาติที่ไม่เที่ยงของร่างกายและสิ่งที่เกิดขึ้นในชีวิต ล้วนแล้วแต่มีความทุกข์ มนุษย์จะไม่สามารถควบคุมร่างกายและสิ่งต่างๆ ได้ตามความปรารถนา ท
พรหมวิหาร 4 และการปฏิบัติในพระพุทธศาสนา
33
พรหมวิหาร 4 และการปฏิบัติในพระพุทธศาสนา
บทที่ 2 พรหมวิหาร 4 พรหมวิหารเป็นหลักปฏิบัติที่มีการปฏิบัติอย่างแพร่หลายทั้งในอดีตและปัจจุบัน แต่ก็ มีวิธีการปฏิบัติที่แตกต่างกันออกไปบ้าง ดังนั้นในบทเรียนนี้จึงได้นำเอาหลักการปฏิบัติ พรหมวิหารโดยยึดต
บทที่ 2 นี้นำเสนอหลักการปฏิบัติพรหมวิหาร 4 แห่งพระพุทธศาสนา ซึ่งเป็นวิธีที่พระโพธิสัตว์เคยปฏิบัติเพื่อเข้าถึงพรหมโลกและพระนิพพาน การเจริญพรหมวิหารส่งผลให้จิตสงบ และสามารถพัฒนาจิตสู่การบรรลุผลในศาสนา น
การแผ่เมตตาและพรหมวิหาร 4
36
การแผ่เมตตาและพรหมวิหาร 4
ไม่มีจำกัด ผู้เจริญจะต้องกำหนดใจแผ่ให้ตลอดทั่วไปในสัตว์ทั้งหลายอย่างไม่มีจำกัด ไม่มีกำหนด จึงจะเป็นการแผ่ที่เรียกว่า อัปปมัญญา ถ้าแผ่ชนิดจำกัดบุคคล จำกัดสถานที่ เรียกว่า เป็นการ แผ่พรหมวิหารธรรมดา ไม่
เนื้อหาเกี่ยวกับการแผ่เมตตาอย่างไม่มีขีดจำกัด ซึ่งถือว่าเป็นอัปปมัญญา และการระบุข้าศึกใกล้และไกลของพรหมวิหารทั้ง 4 โดยมีการอธิบายถึงข้าศึกที่เป็นอุปสรรคต่อการพัฒนาเมตตาและกรุณา ผู้ปฏิบัติควรรักษาเมตตา
ความโกรธและผลกระทบของศัตรู
46
ความโกรธและผลกระทบของศัตรู
ประการที่ 1 ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย คนที่เป็นศัตรูกันในโลกนี้ ย่อมปรารถนาต่อ คนที่เป็นศัตรู (ของตน) อย่างนี้ว่า โอหนอ! ขอให้เจ้าคนนี้ จึงเป็นผู้มีผิวพรรณทราม ข้อนั้น เพราะเหตุอะไร ? ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย เพ
บทความนี้กล่าวถึงความคิดของศาสนาพุทธเกี่ยวกับความโกรธและผลกระทบที่มีต่อผู้เป็นศัตรู โดยอธิบายถึงลักษณะของคนที่มีอารมณ์โกรธ รวมถึงความไม่พอใจและผลร้ายที่เกิดจากความเกลียดชัง ทั้งนี้ยังเปรียบคนที่มีความ
พระหฤทัยแห่งความอดทนในชาดก
51
พระหฤทัยแห่งความอดทนในชาดก
พระหฤทัยให้โกรธเคืองแม้ในศัตรูทั้งหลายผู้พยายามประหัตประหารพระองค์อยู่ในชาตินั้น ๆ มี เรื่องปรากฏอยู่หลายประการคือ เรื่องพระเจ้าสีลวะ ในสีลวชาดก พระโพธิสัตว์เสวยพระชาติเป็นพระเจ้าแผ่นดินทรงพระนามว่า พ
เนื้อหาเกี่ยวกับการประสบการณ์ของพระเจ้าแผ่นดินซึ่งมีความอดทนและไม่โกรธเคืองต่อศัตรูในชาตินั้น ผ่านเรื่องราวของพระเจ้าสีลวะและขันติวาทีดาบส ที่แสดงให้เห็นถึงการไม่เสียพระราชหฤทัยแม้จะถูกประหัตประหาร พร
เรื่องธรรมปาลกุมารและพญาช้างฉัททันตะ
52
เรื่องธรรมปาลกุมารและพญาช้างฉัททันตะ
เรื่องธรรมปาลกุมาร การที่พระโพธิสัตว์เป็นผู้ใหญ่แล้วดำรงอยู่ในเพศบรรพชิตสามารถอดกลั้นได้เหมือน พระเจ้าสีลวะและขันติวาทีดาบสนั้นยังไม่ใช่เรื่องอัศจรรย์ในจุฬธัมมปาลชาดก พระโพธิสัตว์เสวย พระชาติเป็นธรรมบ
เรื่องนี้ว่าด้วยการอดกลั้นและการให้อภัยของพระโพธิสัตว์ในชาติต่างๆ โดยเฉพาะพระโพธิสัตว์ธรรมปาลกุมารที่ต้องเผชิญกับการกระทำทารุณกรรมจากพระบิดาและผู้คนรอบข้าง แม้ในสภาพที่ทุกข์ทรมานอย่างหนัก พระโพธิสัตว์
การเจริญกรุณาในพระพุทธศาสนา
70
การเจริญกรุณาในพระพุทธศาสนา
ก็ทำนองเดียวกัน เพราะเหตุนั้น จึงห้ามไม่ให้เจริญกรุณาไปเป็นอันดับแรกในบุคคล 5 จำพวก ดังที่กล่าวมาข้างต้น ส่วนเพศตรงข้ามกับคนที่ตายแล้ว ไม่ควรนำมาเป็นอารมณ์ในการเจริญกรุณา กัมมัฏฐาน ด้วยเหตุผลดังที่แสด
ในพระพุทธศาสนา การเจริญกรุณาเป็นสิ่งสำคัญ โดยเฉพาะในบุคคลที่ประสบทุกข์ยาก ภิกษุผู้ประกอบด้วยกรุณาจะเจริญกรุณาต่อสัตว์ทุกประการ เขาเห็นคนที่ตกทุกข์ได้ยาก ต้องระลึกถึงความทุกข์ของพวกเขาและแผ่กรุณาให้พ้น
การเจริญมุทิตาและการพัฒนาจิต
79
การเจริญมุทิตาและการพัฒนาจิต
ถ้าหากว่าสหายที่รักยิ่งของผู้ปฏิบัติ เมื่อก่อนเขาเป็นคนมีความสมบูรณ์พูนสุข แต่ ตอนนี้เขากลายเป็นคนตกทุกข์ได้ยาก ก็ควรนึกถึงความสุขที่เขาได้รับในอดีต แล้วยึดเอา ความสุข ที่เขาได้รับในอดีตเป็นอารมณ์ในกา
เนื้อหานี้เน้นถึงการเจริญมุทิตาที่เกี่ยวข้องกับการปฏิบัติและการพัฒนาจิต โดยเริ่มจากการพิจารณาความสุขของผู้อื่นในอดีตและอนาคต รวมถึงการปฏิบัติในบุคคลต่าง ๆ อย่างเป็นขั้นตอน ทั้งคนที่รัก คนกลาง และคนคู่
อุเบกขาและความเป็นกลางในจิตใจ
86
อุเบกขาและความเป็นกลางในจิตใจ
ช่วยนำเอาความสุขใจมาให้หรือจะช่วยปลดเปลื้องความทุกข์ใจออกให้แก่คนผู้นี้ด้วยความ พยายามของเรานั้น ไม่ใช่วิสัยที่จะเป็นไปได้ และการที่จะต้องคอยวุ่นวายอยู่กับสัตว์ทั้งหลาย ด้วยการแผ่เมตตาจิตบ้างกรุณาจิตบ
บทความนี้กล่าวถึงการสร้างความเป็นกลางในจิตใจและการเจริญอุเบกขาต่อบุคคลต่างๆ โดยมุ่งเน้นในแนวทางที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ทรงสอน การวางใจให้เป็นกลางนั้นช่วยลดความทุกข์และกิเลสต่างๆ ได้ การภาวนาเป็นเครื่
การเจริญอรูปฌานในพระพุทธศาสนา
100
การเจริญอรูปฌานในพระพุทธศาสนา
และการเจริญอรูปฌานขั้นต่าง ๆ ในพระพุทธศาสนา โดยมีลักษณะของการเป็นฐานไปสู่ วิปัสสนานี้ ย่อมทำให้ผู้ปฏิบัติหลุดพ้นจากมิจฉาทิฏฐิ โดยเฉพาะนัตถิกทิฏฐิ เพราะปรากฏว่ามี พราหมณ์และนักบวชบางพวกแม้จะเป็นผู้ปฏิบ
การเจริญอรูปฌานในพระพุทธศาสนาเป็นฐานะสำคัญในวิปัสสนา หรือการเห็นที่ถูกต้อง โดยที่ผู้ปฏิบัติสามารถหลุดพ้นจากมิจฉาทิฏฐิได้ แม้ว่าจะมีบุคคลบางกลุ่มที่แม้จะบรรลุฌานก็ยังยึดติดในทิฏฐิที่ไม่ถูกต้อง การปฏิบั
จตุธาตุววัตถาน: การพิจารณาธาตุแห่งร่างกาย
127
จตุธาตุววัตถาน: การพิจารณาธาตุแห่งร่างกาย
บทที่ 5 จตุธาตุววัตถาน การเจริญจตุธาตุววัตถาน เป็นการปฏิบัติข้อสุดท้ายที่มีวิธีการปฏิบัติที่มีความละเอียด ลึกซึ้ง ต้องใช้ปัญญาพิจารณามาก แตกต่างจากหลาย ๆ กัมมัฏฐาน นักศึกษาจึงควรทำความเข้าใจ ในการปฏิบ
บทที่ 5 ของหนังสือนี้นำเสนอความสำคัญของการเจริญจตุธาตุววัตถาน ซึ่งเป็นกัมมัฏฐานขั้นสุดท้าย การพิจารณาธาตุ 4 ได้แก่ ดิน น้ำ ไฟ และลม ที่มีอยู่ในร่างกาย โดยการทำความเข้าใจในธรรมชาติของร่างกายและการปล่อย
กิเลสและวงจรชีวิตสรรพสัตว์
30
กิเลสและวงจรชีวิตสรรพสัตว์
บทที่ 2 กิเลส เมื่อพูดถึงวงจรของชีวิตสรรพสัตว์ เป็นธรรมดาที่ว่าสรรพสัตว์ทั้งหลายอยู่ในวังวนของ สังสารวัฏ ยังต้องมีการเวียนว่ายตายเกิดไม่มีวันจบสิ้น ตราบใดที่ยังไม่หมดกิเลส กิเลสก็จะ คอยบังคับให้ทำกรรม
บทนี้กล่าวถึงวงจรชีวิตที่สรรพสัตว์ต้องเวียนว่ายตายเกิด เนื่องจากยังมี 'กิเลส' ที่บังคับให้ทำกรรม ส่งผลให้ต้องประสบวิบากต่างๆ บทเรียนจากพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้เน้นถึงบทบาทของใจในการกระทำ โดยใจเป็นหัวหน้
ประเภทของกิเลสในพระพุทธศาสนา
37
ประเภทของกิเลสในพระพุทธศาสนา
นอกจากนี้ พระอรรถกถาจารย์ ได้อธิบายขยายแสดงจำนวนกิเลสที่มีมากมายไว้ว่า “อนึ่ง เพราะพระผู้มีพระภาคเจ้าพระองค์นั้น ได้ทรงหักกิเลสเครื่องเร่าร้อน กระวนกระวายทุกอย่าง ตั้งแสนอย่าง มีประเภท คือ โลภะ โทสะ โ
บทความนี้นำเสนอการอธิบายกิเลสที่มีอยู่ในพระพุทธศาสนา โดยพระอรรถกถาจารย์ได้กล่าวถึงจำนวนและประเภทของกิเลสที่มีอยู่มากมาย เช่น โลภะ โทสะ โมหะ สาเหตุที่ทำให้กิเลสปรากฏแฝงในรูปแบบต่าง ๆ และการจัดแบ่งกิเลส
ธรรมชาติและต้นเหตุของความกำหนัด
38
ธรรมชาติและต้นเหตุของความกำหนัด
“ความกำหนัด ความกำหนัดนัก ความคล้อยตามอารมณ์ ความยินดี ความเพลิดเพลิน ความกำหนัดด้วยอำนาจความเพลิดเพลิน ความกำหนัด นักแห่งจิต ความอยาก ความสยบ ความหมกมุ่น ความใคร่ ความรักใคร่ ความข้องอยู่ ความจมอยู่
เนื้อหาเกี่ยวกับความกำหนัดและต้นเหตุของอารมณ์ต่าง ๆ รวมถึงความอยาก ความสยบ ความติดใจ และตัณหาที่เกิดขึ้นในชีวิตประจำวัน โดยอธิบายถึงธรรมชาติที่หลอกลวงและร้อยรัดจิตใจมนุษย์ ให้ความรู้เกี่ยวกับสาเหตุแห่